Getto we Włodawie

W styczniu 1940 roku Niemcy utworzyli we Włodawie getto. Było ono zlokalizowane w rejonie ulic: Wyrykowskiej (obecnej ul. Tysiąclecia Państwa Polskiego), Okunińskiej i Kotlarskiej, Błotnej i Tylnej (nieistniejące dziś). Teren getta był ogrodzony. Uwięziono w nim ok. 9 – 10 tys. Osób, w tym miejscowych Żydów oraz przesiedleńców z Kalisza, Mielca, Poznania, Wiednia, Bydgoszczy, Łodzi i Mławy. Liczba ta ciągle wzrastała w związku z postępującą akcją przesiedleńczą ustanowioną zarządzeniem Hansa Himmlera z dnia 30 października 1939 roku.

W dniu 27 stycznia 1940 roku powołano lokalne władze, policję żydowską i służbę porządkową. Do Judenratu przynależeli Żydzi: min. Szyja Zomer- prezes, Abraham Kahan- wiceprezes, Szyja Lichtenberg, rabin Mendele Morgensztern, Mejer Berensztajn, Jankiel Richtman, Ignacy Brandszteter, dr Adam Szprynger, Hersz Buchbinder, Hersz Bober i Antoni Gruber. Judenrat wyznaczał do pracy robotników, głównie przy melioracji rzek Tarasienki i Włodawki oraz osuszaniu Stawu Włodawskiego, Krowiego Bagna. Cześć z nich zatrudniono w pobliskim obozie pracy w Adampolu gdzie komendantem był Willy Seelinger. Inni z kolei zostali wysłani do pracy przy budowie niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze.

Ludność getta została poddana narastającym represjom. Brak żywności, trudne warunki sanitarne i choroby przyczyniały się do wysokiej śmiertelności. Na początku podstawowej pomocy żywnościowej, higienicznej, medycznej udzielała Żydowska Samopomoc Społeczna z Krakowa poprzez utworzoną delegaturę we Włodawie. Siedziba mieściła się przy ul. Solnej 20, a jej kierownikiem był Abraham Kahan. Sierotom żydowskim pomagał Komitet Pomocy Dzieciom wspierany finansowo przez CENTOS z Warszawy. Na początku 1941 r. getto włodawskie liczyło 7 884 Żydów. Wkrótce wybuchła epidemia tyfusu. Chorych kierowano do żydowskiego szpitala, szpitala miejskiego i do Lublina. Sytuacja stała się dramatyczna, kiedy wprowadzono w życie operację pod kryptonimem ,,Akcja Reinhardt”. W nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Niemcy rozpoczęli deportację Żydów z getta w Lublinie do obozu zagłady w Bełżcu. Jednocześnie zaczęli tam wywozić także Żydów lwowskich. Tak zaczęła się operacja "Reinhardt", której celem było wymordowanie ludności żydowskiej z pięciu dystryktów Generalnego Gubernatorstwa (warszawskiego, radomskiego, krakowskiego, lubelskiego i galicyjskiego). Decyzja o wymordowaniu wszystkich europejskich Żydów zapadła jesienią 1941 r. Aby skoordynować działania poszczególnych segmentów aparatu państwowego III Rzeszy 20 stycznia 1942 r. zorganizowano konferencję w Wannsee w Berlinie. Przedstawiciel generalnego gubernatora Hansa Franka domagał się na niej, aby "ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej" zacząć od okupowanej Polski.

Ghetto in Włodawa In January 1940, the Germans established a ghetto in Włodawa. It was located in the area of the following streets: Wyrykowska (currently ul. Tysiąclecia Powsta Polskiego), Okunińska and Kotlarska, Błotna and Tylna (non-existent today). The ghetto area was fenced. Approximately 9-10 thousand people were imprisoned there. People, including local Jews and displaced persons from Kalisz, Mielec, Poznań, Vienna, Bydgoszcz, Łódź and Mława. This number was constantly increasing due to the ongoing resettlement operation established by Hans Himmler's order of October 30, 1939. On January 27, 1940, local authorities, Jewish police and security services were established. The following Jews belonged to the Judenrat: min. Szyja Zomer - president, Abraham Kahan - vice-president, Szyja Lichtenberg, rabbi Mendele Morgensztern, Mejer Berensztajn, Jankiel Richtman, Ignacy Brandszteter, Dr. Adam Szprynger, Hersz Buchbinder, Hersz Bober and Antoni Gruber. The Judenrat assigned workers to work, mainly on the drainage of the Tarasienka and Włodawka rivers and on the drainage of Włodawski Pond and Krowie Bagno. Some of them were employed in the nearby labor camp in Adampol, where Willy Seelinger was the commandant. Others, in turn, were sent to work on the construction of the German extermination camp in Sobibór. The ghetto population was subjected to increasing repression. Lack of food, difficult sanitary conditions and disease contributed to high mortality. At the beginning, basic food, hygiene and medical assistance was provided by the Jewish Social Self-Help from Krakow through a branch office established in Włodawa. The headquarters was located at Solna 20, and its manager was Abraham Kahan. Jewish orphans were helped by the Children's Aid Committee, financially supported by CENTOS from Warsaw. At the beginning of 1941, the Włodawa ghetto had 7,884 Jews. Soon a typhus epidemic broke out. The sick were sent to the Jewish hospital, the city hospital and to Lublin. The situation became dramatic when the operation codenamed "Action Reinhardt" was implemented. On the night of March 16-17, 1942, the Germans began deporting Jews from the ghetto in Lublin to the extermination camp in Bełżec. At the same time, they also started deporting Jews from Lviv there. This is how Operation Reinhardt began, the aim of which was to murder the Jewish population from five districts of the General Government (Warsaw, Radom, Krakow, Lublin and Galician). The decision to murder all European Jews was made in the fall of 1941. To coordinate the activities of individual segments of the Third Reich's state apparatus, on January 20, 1942, a conference was organized in Wannsee in Berlin. The representative of Governor General Hans Frank demanded that the "final solution of the Jewish question" begin in occupied Poland.

Żydzi w getcie. Zbiory Muzeum – Zespołu Synagogalnego we Włodawie.

Zdjecie  Jews in the ghetto. Collections of the Museum - Synagogue Complex in Włodawa.

 

Grupa ocalałych Żydów z Zagłady. Fotografia wykonana w 1944 roku przed Aron ha- kodesz w Wielkiej Synagodze. Zbiory Muzeum – Zespołu Synagogalnego we Włodawie.

A group of Jewish survivors of the Holocaust. Photograph taken in 1944 before Aron Kodesh in the Great Synagogue. Collections of the Museum - Synagogue Complex in Włodawa